Ήθη και Έθιμα της 25ης Μαρτίου

Αυτή την ευλογημένη ημέρα, χιλιάδες χρόνια μετά την αναγγελία της γέννησης του Υιού του Θεού, επέλεξε και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός το 1821 για να ευλογήσει στη Μονή της Αγίας Λαύρας στα Καλάβρυτα το λάβαρο της ελληνικής επανάστασης. Έπειτα από 400 χρόνια οθωμανικής σκλαβιάς, οι σποραδικές αντιδράσεις των Ελλήνων οργανώθηκαν σε ένα ενιαίο κίνημα αντίστασης στο οποίο συμμετείχαν όλες οι κοινωνικές τάξεις.

Οι οπλαρχηγοί, τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας και οι προεστοί προσκύνησαν την ελληνική σημαία δίνοντας όρκο να πολεμήσουν ως την ελευθερία ή τον θάνατο. Αυτό, άλλωστε, είναι και το σύνθημα που συμβολίζει η σημαία μας. Οι εννέα γραμμές -πέντε γαλάζιες για τη θάλασσα και τέσσερις άσπρες για τα αφρισμένα κύματα-, είναι οι εννέα συλλαβές της φράσης που άλλαξε την Ελληνική Ιστορία (ελευθερία ή θάνατος), ενώ ο λευκός της σταυρός σημαίνει την αφοσίωση των Ελλήνων στην ορθόδοξη χριστιανική πίστη, καθώς και τη συμβολή της Εκκλησίας στον σχηματισμό του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Ημέρα εορτασμού της επανάστασης του 1821 αλλά και ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.Οι λόγοι που «επέβαλλαν» τον κοινό εορτασμό τους είναι διάφοροι. Και βέβαια διαφορετικά είναι και τα έθιμα της ημέρας στη λαογραφική μας παράδοση.

Υπήρχαν οι έξης βασικοί λόγοι για την καθιέρωση της 25 Μαρτίου ως ημέρας εορτασμού του Ευαγγελισμού.
Η ήμερα της συλλήψεως του Ιωάννη του Προδρόμου (24 Σεπτεμβρίου) συνέπιπτε με τη φθινοπωρινή ισημερία, δεδομένου ότι την ήμερα αύτη, που οι Εβραίοι εόρταζαν την εορτή του Εξιλασμού, δέχθηκε ο Ζαχαρίας από τον αρχάγγελο Γαβριήλ το μήνυμα ότι θα αποκτήσει γιό.

Επομένως, εφόσον κατά το Λκ. 1, 26 ο Ευαγγελισμός έγινε έξι μήνες αργότερα, η ημερομηνία αύτη συνέπιπτε με την εαρινή ισημερία, δηλαδή στις 25 Μαρτίου, και η Γέννηση του Χριστού καθορίστηκε εννέα μήνες μετά, δηλαδή στις 25 Δεκεμβρίου, στο χειμερινό ηλιοστάσιο.

Επιπλέον είχε επικρατήσει η άποψη ότι ο θάνατος του Χριστού συνέβη στις 25 Μαρτίου και επειδή ο Κύριος, ως τέλειος κατά πάντα άνθρωπος, «έσχεν επίγειον βίον καθοριζόμενον από ακριβή αριθμόν ετών», έπρεπε να είχε συλληφθεί την ήμερα του σταυρικού θανάτου του. Τέλος η 25 Μαρτίου πίστευαν ότι ήταν η πρώτη ήμερα του κόσμου και ως εκ τούτου θα έπρεπε να είναι και η ήμερα της Γεννήσεώς του.

Γιατί τρώμε μπακαλιάρο την 25η Μαρτίου;

Μέσα στη νηστεία της μεγάλης Σαρακοστής η οποία είναι η παλαιότερη και πιο αυστηρή χρονική περίοδος νηστείας για την ορθόδοξη εκκλησία, η Εκκλησία μας επιτρέπει δύο εξαιρέσεις κατά τις οποίες μπορούμε να φάμε ψάρι. Στις 25 Μαρτίου που γιορτάζουμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την Κυριακή των Βαΐων.  Έτσι  καταλύοντας τη νηστεία της Σαρακοστής, την 25η Μαρτίου επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού, αφού γιορτάζεται ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ένα χαρμόσυνο γεγονός στη θρησκευτική χριστιανική ιστορία και παράδοση.

Κατάλυση του λαδιού επιτρέπεται και τη Μεγάλη Πέμπτη, εις ανάμνηση της παραδόσεως του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας από τον Ιησού Χριστό. Μάλιστα, τη Μεγάλη Πέμπτη τελείται και η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, η οποία τελείται μόνο 10 φορές το χρόνο

Το έθιμο του μπακαλιάρου

Παραδοσιακό έδεσμα της ημέρας του Ευαγγελισμού, η οποία έχει πια διττή σημασία για τον Ελληνισμό, καθώς συμπίπτει από το 1838 με τον εορτασμό της Επανάστασης του 1821, είναι ο μπακαλιάρος και μάλιστα συνοδεία της γνωστής σκορδαλιάς.