Νοέμβριος, ο μήνας της ελιάς. Συστατικό της Mεσογειακής Διατροφής και της ελληνικής κουλτούρας. Ο Νοέμβριος θεωρείται για την Ελλάδα ο μήνας της ελιάς καθώς είναι συνδεδεμένος με την συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή του ελαιόλαδου.
Θρεπτική αξία του ελαιόλαδου
Το ελαιόλαδο κατέχει θέση κλειδί στην ελληνική παραδοσιακή διατροφή, όντας από την αρχαιότητα σύμβολο ειρήνης και ευημερίας έως και σήμερα που αποτελεί το κύριο προστιθέμενο έλαιο και διατροφική ασπίδα υγείας, παγκοσμίου φήμης.
Το ελαιόλαδο προκύπτει από την έκθλιψη του καρπού της ελιάς και αποτελεί ένα συνονθύλευμα ωφέλιμων συστατικών, συγκεκριμένα μονοακόρεστων λιπαρών οξέων (κυρίως ελαϊκό οξύ), βιταμινών Α και Ε, πολυφαινολών με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, μετάλλων και στερολών. Λόγω του περιεχομένου του, ασκεί αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση και συντελεί στη μείωση της ολικής και LDL («κακής») προασπίζοντας την καρδιαγγειακή υγεία. Συσχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου, και έχει ευεργετική επίδραση σε καρδιομεταβολικά νοσήματα όπως ο διαβήτη τύπου 2 και η υπέρταση. Επίσης, φαίνεται να προλαμβάνει από την πρόωρη γήρανση και από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος Alzheimer.
Πέραν της θρεπτικής του αξίας το ελαιόλαδο θεωρείται πρωταγωνιστής της Μεσογειακής Διατροφής γιατί λόγω της γεύσης και του αρώματος που δίνει στο φαγητό, επιτρέπει την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων λαχανικών (σε ωμή, βραστή ή ψητή μορφή) αλλά και λαδερών φαγητών (αρακάς λεμονάτος, μπριάμ λαχανικών, αγκινάρες αλά πολίτα) και οσπρίων (φακές σούπα, ρεβιθόρυζο, γίγαντες στο φούρνο), δηλαδή βασικών τροφίμων του Μεσογειακού τρόπου ζωής, πλούσιων σε ίνες, πρωτεΐνη και άλλα ωφέλιμα συστατικά.
Σύμφωνα με τον Εθνικό Διατροφικό Οδηγό το ελαιόλαδο διακρίνεται βάσει των ποιοτικών χαρακτηριστικών και του τρόπου παρασκευής του σε α) έξτρα παρθένο, όπου είναι η ποιοτικότερη κατηγορία, πλούσια σε αντιοξειδωτικά, με άριστα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά (χρώμα, εμφάνιση, άρωμα) και οξύτητα 0,8%, β) παρθένο, με πολύ καλά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, λίγο χαμηλότερης ποιότητας και με πιο έντονη (όξινη) γεύση (οξύτητα έως 2%) από το έξτρα παρθένο, γ) ελαιόλαδο ανάμειξης εξευγενισμένου και παρθένου ελαιόλαδου το οποίο είναι κατώτερης ποιότητας .Οι 2 πρώτες κατηγορίες φυτικών ελαίων είναι οι μόνες που διατίθενται χωρίς περαιτέρω χημική επεξεργασία (εξευγενισμό ή ραφινάρισμα) και έτσι διατηρούν τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, γι' αυτό και είναι πολύ σημαντικό να προσέχουμε την ποιότητα του ελαιόλαδου που αγοράζουμε.
Γεωργικές εργασίες Νοεμβρίου
Σπέρνουμε: Σιτάρι, κριθάρι, φακές, ρεβίθια, μαρούλια, πράσα.
Φυτεύουμε: Κρεμμύδια, σκόρδα, μπιζέλια, κουκιά.
Μεταφυτεύουμε: Μπρόκολα κουνουπίδια, μαρούλια, πράσα, σέλινο, αγκινάρες.
Συγκομιδή: Λεμόνια, πορτοκάλια, μανταρίνια, ελιές, μαρούλια, κρεμμύδια, ραδίκια, ζοχούς, ρόκα, σπανάκι, σέσκλα, λάπατα, σινάπια, τσουκνίδες, μάραθο.
Γενικές εργασίες και φροντίδες Νοεμβρίου
Ξεβοτάνισμα ζιζανίων από τα κηπευτικά μας, αλλά και συγκομιδή και αποξήρανση των ωφέλιμων όπως η τσουκνίδα, την οποία δεν την πετάμε ποτέ αλλά την φυλάμε αποξηραμένη, για χρήση σαν λίπασμα και προστασία των φυτών μας.
Σκαλίζουμε τα λαχανικά μας και τα λιπάρουμε με φουσκί, κομπόστα ή βιολογικό λίπασμα κατά προτίμηση.
Ψεκάζουμε αν χρειάζεται για ασθένειες και με χειμερινό πολτό τα φυλλοβόλα δένδρα μας.
Καθαρίζουμε κλαδεύοντας τις ελιές μας από τα άγρια παρακλάδια για να διευκολύνουμε το μάζεμά τους.
Οργώνουμε το χωράφι μας για να είναι έτοιμο για την σπορά των δημητριακών μας.
Σπέρνουμε μέχρι τέλος Νοεμβρίου περίπου τα δημητριακά μας.
Μαζεύουμε τις ελιές μας και βγάζουμε το πολύτιμο Ελληνικό ελαιόλαδο.
Μαζεύουμε φύλλα και υλικά για την κομπόστα μας.
Παροιμίες Νοεμβρίου
Τον Οκτώβρη τα κουδούνια , το Νοέμβρη παραμύθια.
Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
Άι- Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα:
-Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ' Άι- Φιλίππου αυτού είμαι.
Η πούλια βασιλεύοντας το μήνυμά της στέλνει.
Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους.
Αν τ' Άη Φιλίππου λείπω, τ' Άγια, των Αγιών δε λείπω.
Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους.
Οποίος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν Θα πάρει.
Της ελιάς το φύλλο κι αν χαθεί, πάλι θε να ξαναβρεθεί.
Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας.
Ο Νοέμβρης έκλεισε, τα ζευγάρια είναι στο στάβλο κι ούτε ζευγάς στους κάμπους.
Ο άη- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει.
Του Σαρανταμέρου η μέρα «καλημέρα» - «καλησπέρα».
